Niedoczynność tarczycy to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób endokrynologicznych u psów.
Niedoczynność tarczycy u psów to choroba, która polega na niewystarczającej produkcji hormonów tarczycy, co prowadzi do spowolnienia wielu procesów metabolicznych w organizmie.
Hormony tarczycy, głównie tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3), odgrywają tutaj najważniejszą rolę w regulacji metabolizmu, temperatury ciała, funkcji serca oraz wielu innych procesów biologicznych.
W wyniku niedoboru tych hormonów, organizm psa zaczyna funkcjonować w zwolnionym tempie, co objawia się różnorodnymi symptomami klinicznymi, takimi jak zmęczenie, przyrost masy ciała, problemy skórne oraz zaburzenia neurologiczne.
Niedoczynność tarczycy najczęściej występuje u psów rasowych średniej i dużej wielkości w przedziale wiekowym od 4 do 8 lat.
Wśród retrieverów wszystkie rasy są narażone na występowanie niedoczynności tarczycy, z Labradorami oraz Goldenami będącymi najczęściej dotkniętymi tą chorobą.
Przyczyny niedoczynności tarczycy
Niedoczynność pierwotna
Niedoczynność pierwotna tarczycy to najczęściej spotykana forma niedoczynności tarczycy u psów.
Jest to stan, w którym gruczoł tarczycy sam w sobie nie jest w stanie produkować wystarczającej ilości hormonów T3 i T4.
W efekcie dochodzi do spadku poziomu tych hormonów w organizmie, co prowadzi do szeregu objawów klinicznych związanych z upośledzeniem funkcji metabolicznych.
Przyczyny
Główną przyczyną niedoczynności pierwotnej jest częściowe lub całkowite zniszczenie gruczołu tarczowego. Może to być spowodowane przez:
- Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (Hashimoto): Jest to najczęstsza przyczyna, w której układ odpornościowy psa atakuje własne komórki tarczycy, prowadząc do ich zniszczenia.
- Idiopatyczne zanikanie tarczycy: Proces, w którym tkanka tarczycy ulega stopniowemu zanikowi i jest zastępowana tkanką tłuszczową lub łączną. Przyczyna tego procesu nie jest do końca poznana.
- Nowotwory tarczycy: Guzy tarczycy mogą uszkadzać zdrową tkankę tarczycową, co prowadzi do niedoboru hormonów.
- Zakażenia i stany zapalne: Rzadziej, przewlekłe zakażenia i stany zapalne mogą prowadzić do uszkodzenia tarczycy.
Niedoczynność wtórna
Niedoczynność wtórna tarczycy jest znacznie rzadsza niż pierwotna.
W tej formie problem nie leży bezpośrednio w samej tarczycy, lecz w przysadce mózgowej, która produkuje hormon stymulujący tarczycę – TSH. TSH jest niezbędny do prawidłowej funkcji tarczycy, ponieważ pobudza ją do produkcji hormonów tarczycy.
Przyczyny
Przyczyną niedoczynności wtórnej jest zmniejszone wydzielanie TSH przez przysadkę mózgową, co może wynikać z:
- Guzy przysadki mózgowej: Nowotwory mogą zakłócać normalne funkcjonowanie przysadki, prowadząc do niedostatecznej produkcji TSH.
- Urazy głowy: Uszkodzenia przysadki mózgowej w wyniku urazu mogą prowadzić do zmniejszenia wydzielania TSH.
- Choroby zapalne przysadki: Zapalenie przysadki mózgowej, choć rzadkie, może upośledzać jej funkcję.
- Wrodzone wady rozwojowe: Niektóre psy mogą rodzić się z wadami przysadki, które wpływają na jej zdolność do produkcji hormonów.
- Leki: Niektóre leki mogą wpływać na funkcję przysadki mózgowej, zmniejszając wydzielanie TSH.
Typowe objawy
1. Problemy ze skórą i sierścią
Symetryczne łysienie
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy u psów jest symetryczne łysienie.
Wypadanie sierści zazwyczaj występuje po obu stronach ciała, co jest typowe dla tej choroby.
Łysienie może obejmować boki ciała, szyję, mostek oraz ogon, gdzie często tworzy tzw. „szczurzy ogon” – stan, w którym sierść na ogonie jest przerzedzona lub całkowicie wypadła.
Zmiany skórne
Psy cierpiące na niedoczynność tarczycy często doświadczają licznych problemów skórnych. Do najczęstszych należą:
- Łupież: Skóra staje się sucha i łuszcząca, co prowadzi do tworzenia się łupieżu.
- Zmiany koloru sierści: Sierść może zmieniać kolor, stając się ciemniejsza lub jaśniejsza. W niektórych przypadkach może pojawić się depigmentacja.
- Ropne zapalenia skóry: Z powodu osłabionej odporności skóra jest bardziej podatna na infekcje bakteryjne, co może prowadzić do ropnych zapaleń.
- Częste zapalenia uszu: Skłonność do przewlekłych zapaleń uszu, które mogą być trudne do wyleczenia.
- Łojotok: Nadmierna produkcja łoju, prowadząca do tłustej, lepkiej skóry.
- Sucha, gruba skóra: Skóra może stać się gruba, sucha i szorstka, co sprzyja powstawaniu pęknięć i infekcji.
2. Objawy behawioralne i fizyczne
Senność i apatia
Psy z niedoczynnością tarczycy często są bardziej senne i apatyczne. Mogą wykazywać brak energii, niechęć do aktywności fizycznej i zabawy. Zmniejszona aktywność może wpływać na ich ogólną kondycję fizyczną oraz wagę.
Szukanie ciepłych miejsc
Ze względu na spowolnione tempo wytwarzania ciepła przez organizm, psy z niedoczynnością tarczycy mają tendencję do szukania ciepłych miejsc. Często można je znaleźć leżące przy grzejnikach, na słońcu lub w miejscach, gdzie jest ciepło.
3. Problemy metaboliczne i wagowe
Skłonność do nadwagi przy zmniejszonym apetycie
Niedoczynność tarczycy wpływa na spowolnienie metabolizmu, co prowadzi do zmniejszonego spalania kalorii. W rezultacie, psy mogą przybierać na wadze, mimo że ich apetyt jest obniżony.
Nadwaga może prowadzić do dalszych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, cukrzyca czy problemy ze stawami.
4. Problemy reprodukcyjne
Zaburzone cieczki
Samice psów z niedoczynnością tarczycy mogą doświadczać nieregularnych cykli cieczki lub ich całkowitego braku. Hormonalne zaburzenia mogą wpływać na płodność i zdolność do rozrodu.
Bezpłodność
Hormonalne dysfunkcje mogą prowadzić do problemów z płodnością zarówno u samców, jak i samic. Samce mogą mieć problemy z produkcją nasienia, co w oczywisty sposób utrudni zapłodnienie.
Problemy z jądrami
U samców mogą występować problemy z jądrami, takie jak ich zmniejszenie lub atrofia, co również wpływa na zdolności reprodukcyjne.
Problemy okołoporodowe i poronienia
Samice mogą doświadczać trudności w czasie ciąży, takich jak problemy okołoporodowe, niewydolność łożyska oraz poronienia.
Niedoczynność tarczycy może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, które wpływają na przebieg ciąży i zdrowie szczeniąt.
Wszystkie te objawy mogą występować w różnym nasileniu i niekoniecznie wszystkie muszą pojawić się jednocześnie.
5. Dodatkowe objawy
Niedoczynność tarczycy u psów może manifestować się szeregiem dodatkowych objawów, które wpływają na różne układy i funkcje organizmu.
Skóra psa może stać się ciemniejsza, gruba i zimna na dotyk, co jest wynikiem zaburzeń w metabolizmie skóry.
Osłabienie mięśni i obniżona ciepłota ciała są częstymi objawami spowolnionych procesów metabolicznych.
Może również wystąpić zmniejszona czynność oddechowa, a także problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak częste biegunki, zaparcia, problemy z florą bakteryjną oraz zwolniony ruch robaczkowy jelit.
Zaburzenia neurologiczne mogą objawiać się niezdarnym chodem i innymi problemami z ruchem.
U samic mogą wystąpić zaburzenia laktacji.
Problemy sercowe, w tym zwolnienie pracy serca, arytmia, kardiomiopatia i niedotlenienie mięśnia sercowego, są również częstym problemem.
Ponadto, psy mogą cierpieć na anemię, podwyższony poziom cholesterolu oraz nawracające problemy z rogówką oka, które mogą wpływać na jakość życia psa.
Diagnoza
Diagnostyka niedoczynności tarczycy u psów rozpoczyna się od szczegółowego badania klinicznego.
Weterynarz przeprowadza dokładne badanie psa, oceniając skórę, sierść, wagę, tętno oraz zachowanie psa.
Równocześnie z badaniem klinicznym wykonywane są szczegółowe badania krwi, które obejmują morfologię oraz badania biochemiczne.
Morfologia krwi pozwala na ocenę liczby krwinek czerwonych, białych oraz płytek krwi. Te badania mogą pomóc w wykryciu anemii, często towarzyszącej niedoczynności tarczycy.
Badania biochemiczne oceniają funkcjonowanie narządów wewnętrznych oraz poziom cholesterolu i trójglicerydów, które mogą być podwyższone w przypadku tej choroby.
Najważniejszym elementem diagnostyki jest jednak oznaczenie poziomu hormonów tarczycy, takich jak T4 (tyroksyna) i TSH (hormon stymulujący tarczycę), które pozwalają na ocenę funkcji tarczycy.
Wyzwania w diagnozowaniu
Diagnozowanie niedoczynności tarczycy jest często skomplikowane ze względu na zmienność poziomu hormonów tarczycowych, które mogą się znacznie wahać w zależności od pory dnia, temperatury, poziomu stresu oraz obecności innych chorób.
Te czynniki mogą prowadzić do uzyskania niejednoznacznych wyników testów, co utrudnia postawienie jednoznacznej diagnozy.
Ponadto, niektóre leki oraz stany fizjologiczne mogą wpływać na poziom hormonów tarczycowych, co wymaga od weterynarza szczegółowej analizy i często powtórzenia badań w różnych warunkach, aby potwierdzić lub wykluczyć niedoczynność tarczycy.
Dodatkowe testy
W celu uzyskania pełniejszego obrazu stanu zdrowia psa oraz wykluczenia innych chorób, weterynarz może zlecić dodatkowe testy diagnostyczne.
Badanie moczu jest wykonywane w celu wykluczenia cukrzycy oraz niedoczynności kory nadnerczy, które mogą współistnieć z niedoczynnością tarczycy lub dawać podobne objawy.
W niektórych przypadkach może być konieczne przeprowadzenie badania histopatologicznego tarczycy. Polega ono na pobraniu próbki tkanki tarczycy i jej mikroskopowej analizie.
Badanie to pozwala na ocenę struktury komórkowej gruczołu tarczowego oraz identyfikację ewentualnych zmian patologicznych, takich jak zapalenie tarczycy lub nowotwory, które mogą prowadzić do niedoczynności.
Wszelkie dodatkowe testy mają na celu dokładne określenie przyczyny niedoczynności tarczycy oraz opracowanie optymalnego planu leczenia dla psa.
Leczenie
Leczenie niedoczynności tarczycy u psów opiera się głównie na terapii hormonalnej, która polega na codziennym podawaniu syntetycznych hormonów tarczycy.
Te hormony mają na celu zastąpienie niedoboru naturalnych hormonów produkowanych przez tarczycę, co pomaga przywrócić normalne funkcje metaboliczne organizmu.
Dawkowanie leku musi być jednak bardzo precyzyjnie dostosowane do potrzeb psa. Dostosowanie dawki leków do potrzeb psa często wymaga kilku wizyt u weterynarza.
Regularna kontrola tarczycy
Dodatkowym elementem skutecznego leczenia niedoczynności tarczycy u psów jest regularne kontrolowanie stanu zdrowia psa.
Taka kontrola obejmuje regularne wizyty weterynaryjne oraz okresowe badania krwi, które pozwalają ocenić poziomy hormonów tarczycowych i dostosować dawkowanie leków dla danego psa.
Częste badania krwi są niezbędne, szczególnie w początkowej fazie leczenia, aby upewnić się, że poziom hormonów jest stabilny i mieści się w normie.
Ponadto, stała kontrola ogólnego stanu zdrowia psa jest niezwykle ważna, aby szybko reagować na wszelkie zmiany w kondycji psa.
Regularne wizyty kontrolne pozwalają również na wczesne wykrycie i leczenie innych problemów zdrowotnych, które mogą wystąpić u psów z niedoczynnością tarczycy.
Żródła:
1. Frequency, breed predispositions and other demographic risk factors for diagnosis of hypothyroidism in dogs under primary veterinary care in the UK Dan G. O’Neill et al. 2022
2. Hypothyroidism in a Dog-A Case Report S. Ramesh1 et al.
